سراتولیتاسه و کاربرد آن در تعیین سن رسوبات میوپلیوسن کوه ارسنگ (شرق بردسکن)
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | مافی. آبرادات |
| تاريخ برگزاری | ۲۰ مهر ۱۳۸۴ |
Abstract
Ceratolithaceae is one of the most important nannofossils for age determination of mio-pliocene deposits. By this means, a part of relatively thick sequence of Noegene deposits ,uppermost of sandstone - marl member, were selected at Arsang mountain (East of Bardaskan, ۱۰ km away).
In this study ۳ species of Amaurolithus and ۲ species of Ceratolithus were identified and based on the fossil assemblage and the first occurense of Ceratolithus acutus the interval NN۱۲ Martini standard Zonation (۱۹۷۱) that correspond to the upper part of Messinian stage(U.Miocene) and the lower part of Zanclean stage (L.Pliocene) is suggested for the uppermost of the sandstone – marl member
چکیده
سراتولیتاسه از مهمترین اشکال نانوپلانکتونهای آهکی بوده که در تعیین سن رسوبات میوپلیوسن از اهمیت ویژه‌ای‌برخوردارند. به منظور مطالعه گونه‌های مختلف این گروه و تعیین سن رسوبات مذکور تعداد ده نمونه از بالاترین‌بخش ماسه سنگی - مارنی توالی ضخیم نئوژن در کوه ارسنگ واقع در ده کیلومتری شرق شهرستان بردسکن‌برداشت و سراتولیتاسه‌های آن به دقت مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه تعداد سه گونه از جنس Amaurolithus شامل A.tricorniculatus ، A.primus ، A. delicatus و دو گونه از جنس Ceratolithus به‌اسامی C. acutus و atlanticus . Cشناسایی شده‌اند که براساس محدوده زیست چینه‌ای آنها حد زون NN12مارتینی (1971) که منطبق با بالاترین بخش آشکوب Messinian از میوسن پسین و پایین‌ترین بخش آشکوبZanclean از پلیوسن پیشین است به عنوان گذر زمانی میوپلیوسن در نهشته‌های مذکور تعیین می‌گردد
مقدمه
رسوبات نئوژن به طور پراکنده در بخشهایی از حد شمال شرق ایران مرکزی و در مجاورت گسله بزرگ کویر،گسترش دارند. در کوه ارسنگ واقع در ده کیلومتری شرق شهرستان بردسکن توالی ضخیمی از نهشته‌های مذکورباضخامتی بالغ بر دوهزار متر متشکل از مارن، مارن ژیپسی، ماسه سنگ و ماسه سنگ کنگلومراتیک بوده که به لحاظ‌لیتولوژیکی چندین بخش در آن قابل تفکیک می‌باشد. بخشی از این توالی از طبقات مارنی رنگارنگ (عموماًخاکستری و قرمزرنگ) و ماسه سنگ خاکستری رنگ با رنگ هوازده قرمزتشکیل یافته که ضخامتی بالغ بر710 متر داشته که به طور هم‌شیب در میان دو توالی مشخص مارنی خاکستری متمایل به سبز واجد نازک لایه‌های‌ژیپس در بالا و بخش مارنی - مارنی ژیپسی صورتی رنگ در پایین قرار گرفته است. به منظور مطالعه‌سراتولیتاسه‌های موجود تعداد ده نمونه از بالاترین لایه‌های این بخش و در مجاورت کنتاکت‌بالایی آن انتخاب‌گردیده است. نمونه‌ها به روش smear slids در آزمایشگاه نانوفسیل مدیریت زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی‌شمال شرق آماده‌سازی گشته و از آنها اسلایدهای میکروسکوپی تهیه شده است. سپس اسلایدهای مذکور به‌توسط میکروسکوپ نوری در نور طبیعی (PL) و نورپلاریزه (XL) با بزرگنمایی 1000 برابر مطالعه و به منظورارائه شواهد مستند از اشکال فسیلی خانواده سراتولیتاسه تصاویر مختلفی گرفته شده است که نگاره آن از نظرخواهد گذشت.
خانواده سراتولیتاسه و نقش آن در تعیین سن رسوبات
خانواده سراتولیتاسه (Ceratolithaceae Norris , 1965 )اشکال نعلی شکل و بعضاً وی شکلی بوده که‌از یک بلور کلسیتی منفرد تشکیل یافته‌اند. اشکال فسیلی مذکور به سبب مورفولوژی بسیار مشخص (حتی در سطح‌اشکال گونه‌ای) و محدوده زیست چینه‌ای کوتاه از مهمترین نانوفسیل‌های آهکی بوده که در تعیین سن رسوبات‌نئوژن مفید واقع می‌شوند. مطالعه اشکال گونه‌ای این خانواده به راحتی به وسیله میکروسکوپ نوری امکان‌پذیربوده و می‌توان تفاوت میان اشکال فاقد بیرفرنژانس جنس Amaurolithus و واجد بیرفرنژانس جنسCeratolithus که از شاخص‌ترین سراتولیتاسه‌های مصوب می‌گردند را مشخص نمود.فراوانی گونه‌های مختلف جنسهای مذکور بعضاً در نمونه‌ها بسیار قابل توجه می‌باشد.
نتایج
دراین مطالعه اشکال فراوانی از دو جنس Amaurolithus و Ceratolithus خانواده سراتولیتاسه شناسایی شده‌است. تعداد پنج گونه از جنسهای مذکور شامل Amaurolithus primus ، A.tricorniculatus ، A.delicatus ،acutus Ceratolithus وC.atlanticus شناسایی گشته که محدوده‌های زمانی گونه‌های مذکور در جدول مربوطه آورده شده است. براساس تجمع فسیلی همراه و تظاهر گونه C.acutus که به طور مشخص در زون NN12مارتینی ظاهر می‌شود بالاترین بخش آشکوب Messinian از میوسن پسین و پایین‌ترین بخش آشکوبZanclean از پلیوسن پیشین به عنوان سن نسبی بالاترین بخش ترادف مارنی - ماسه سنگی‌تعیین می‌گردد.