بررسی سیستمهای لغزش بلوری الیوین در افیولیت نیریز با استفاده از داده های U-stage
| دسته | زمین شناسی مهندسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | سومین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | علیرضا ندیمی |
| تاريخ برگزاری | ۱۲ شهریور ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
توسعه سیستمهای لغزش بلوری بستگی به تراکم اتمها در هر یک از سطوح بلوری دارد. در بلور ارترومبیک الیوین این سطوح لغزش معمولاً به موازات محور طویل شبکه بلور توسعه مییابد. هرگاه بلورهای اولیه الیوین تحت تأثیر استرس قرار گیرند، دچار استرین شده، صفحات و خطوط لغزش بلوری فعالانه آن را تغییر شکل داده و به طور تدریجی طی جریانی موازی صفحه و خط Simple shear جهت یافته میکنند (Nicolas, 1989). هر قدر میزان استرین بیشتر شود انحراف بین صفحات و خطوط لغزش بلوری الیوین و شکل فابریکهای حاصل (برگ وارگی هارزبورژیتی) کمتر شده و سبب موازی شدن بیضویهای استرین با صفحه جریان برشی میشود. نحوه پراکندگی محور طویل بیضویهای استرین طی این تغییر شکلها نماینده نوع حرکت پلاستیکی و تغییر شکل در ساختمان بلوری میباشد. بنابراین با شناسایی موقعیت نقاط تمرکز محورهای نوری بلور بر روی استریوگرافها میتوان سیستمهای لغزش عملکننده را مشخص کرد.
در الیوین، سیستمهای لغزش متعددی در دماهای مختلف گوشته عمل میکند. در دماهای پایین (cْ1000-700) با توسعه نوارهای محورهای اصلی در استریوگرافها، سیستمهای لغزش (010)[001] یا {110}[001] به وجود میآید (Nicolas & Christensen, 1978) که نماینده سطوح پوسته زیرین و یا گوشته فوقانی میباشد. بلور الیوین در این سطوح به صورت پلاستیکی (crystalplastic) رفتار میکند. در دماهای متوسط حدود 1000، لغزش مدادی (pencil glide) روی (0K1)[100] غالب است. فعالیت جهت لغزش [100] در اغلب نشانگرهای نوری به وسیله نوارهای تغییر شکل یا نوارهای کینگ موازی (100) مشخص میشود. کینگها دلالت بر حرکت edge dislocation دارند. در مقابل، لغزش [001] با زاویه بزرگی فعالیت screw dislocation را نشان میدهد. بهم پیوستن نوارهای دانههای فرعی به وسیله (100) و (001) یک ساختمان ستونی موازی [010] را به وجود میآورد. بدین ترتیب [100] با زاویه کمی نسبت به جهت کشش (خط وارگی) و [010] با زاویه زیادی نسبت به برگ وارگی قرار میگیرد و یا یک نوار در اطراف خط وارگی تشکیل میدهد که دلالت بر سیستم لغزش (010)[100] و احتمالاً (0K1)[100] دارد. در دماهای بالا (c10000 > T)، فقط (010)[100] حکمفرماست و در دماهای خیلی زیاد (c12500 > T)، (010)[100] غالب است و (001)[100] نیز ممکن است فعال شود (Mainprice & Micolas, 1989).
توسعه سیستمهای لغزش بلوری بستگی به تراکم اتمها در هر یک از سطوح بلوری دارد. در بلور ارترومبیک الیوین این سطوح لغزش معمولاً به موازات محور طویل شبکه بلور توسعه مییابد. هرگاه بلورهای اولیه الیوین تحت تأثیر استرس قرار گیرند، دچار استرین شده، صفحات و خطوط لغزش بلوری فعالانه آن را تغییر شکل داده و به طور تدریجی طی جریانی موازی صفحه و خط Simple shear جهت یافته میکنند (Nicolas, 1989). هر قدر میزان استرین بیشتر شود انحراف بین صفحات و خطوط لغزش بلوری الیوین و شکل فابریکهای حاصل (برگ وارگی هارزبورژیتی) کمتر شده و سبب موازی شدن بیضویهای استرین با صفحه جریان برشی میشود. نحوه پراکندگی محور طویل بیضویهای استرین طی این تغییر شکلها نماینده نوع حرکت پلاستیکی و تغییر شکل در ساختمان بلوری میباشد. بنابراین با شناسایی موقعیت نقاط تمرکز محورهای نوری بلور بر روی استریوگرافها میتوان سیستمهای لغزش عملکننده را مشخص کرد.
در الیوین، سیستمهای لغزش متعددی در دماهای مختلف گوشته عمل میکند. در دماهای پایین (cْ1000-700) با توسعه نوارهای محورهای اصلی در استریوگرافها، سیستمهای لغزش (010)[001] یا {110}[001] به وجود میآید (Nicolas & Christensen, 1978) که نماینده سطوح پوسته زیرین و یا گوشته فوقانی میباشد. بلور الیوین در این سطوح به صورت پلاستیکی (crystalplastic) رفتار میکند. در دماهای متوسط حدود 1000، لغزش مدادی (pencil glide) روی (0K1)[100] غالب است. فعالیت جهت لغزش [100] در اغلب نشانگرهای نوری به وسیله نوارهای تغییر شکل یا نوارهای کینگ موازی (100) مشخص میشود. کینگها دلالت بر حرکت edge dislocation دارند. در مقابل، لغزش [001] با زاویه بزرگی فعالیت screw dislocation را نشان میدهد. بهم پیوستن نوارهای دانههای فرعی به وسیله (100) و (001) یک ساختمان ستونی موازی [010] را به وجود میآورد. بدین ترتیب [100] با زاویه کمی نسبت به جهت کشش (خط وارگی) و [010] با زاویه زیادی نسبت به برگ وارگی قرار میگیرد و یا یک نوار در اطراف خط وارگی تشکیل میدهد که دلالت بر سیستم لغزش (010)[100] و احتمالاً (0K1)[100] دارد. در دماهای بالا (c10000 > T)، فقط (010)[100] حکمفرماست و در دماهای خیلی زیاد (c12500 > T)، (010)[100] غالب است و (001)[100] نیز ممکن است فعال شود (Mainprice & Micolas, 1989).