زمین ساخت فعال گسل دامغان

زمین ساخت فعال گسل دامغان

◊◊◊◊◊◊◊

مهدی برنجیان، دانشجو کارشناسی ارشد تکتونیک، پژوهشکده علوم زمین (سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور)،Berenjian@hotmail.com

◊◊◊◊◊◊◊

چکیده :

 گسلش فعال در ایران از گذشته های دور تا به امروز باعث ویرانی های گسترده ای در مناطق مختلف این سرزمین شده است. یکی از فعالیتهای لرزه ای مرتبط با گسلش فعال مربوط به زمین لرزه سال 856 میلادی در منطقه دامغان کنونی (تمدن کومس) می باشد که ویرانی ها و تلفات گسترده ای بر جای گذاشته  است. با توجه به بررسی های انجام شده در ارتباط با گسل دامغان و مشخصات خط اثر گسلی و زمین ریختهای مرتبط بر روی تصاویر ماهواره ای و برداشتهای صحرایی صورت پذیرفته، این گسل را می توان در رده گسل های فعال زمین لرزه زای کواترنری محسوب نمود و همچنین نزدیکی آن به شهر دامغان و احتمال فعالیت لرزه ای این گسل در ارتباط با نابودی تمدن کومس مرتبط دانست. بررسی های کلی  بر روی تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که به احتمال زیاد این گسل به صورت دو شاخه گسلی دیده می شود و شاخه شمالی آن بیشتر مولفه حرکتی عادی چب بر داشته و شاخه جنوبی آن نیز در سمت باختر کوه سیاه به صورت راندگی و به احتمال چپ بر و در سمت خاور این رشته کوه به صورت عادی با مولفه احتمالی چپ بر دیده می شود. به نظر می رسد که این گسل به صورت مورب به گسل های عطاری- جنوب شاهرود و به گسل آستانه می پیوندد و در محل پیوستن آن به گسل آستانه یک حوضه کششی (Pull apart basin) با وسعت 30 در 40 کیلومتری دیده می شود و گسل دامغان احتمالا نشان دهنده یک Strain partitioning در ناحیه دامغان می باشد.