ارائه مدل تشکیل چین –گسلش شمال بیرجند

ارائه مدل تشکیل چین –گسلش شمال بیرجند

سلمه فخاری،کارشناس ارشد تکتونیک، کارشناس حفاظت منابع آب در آب منطقه ای فارس،salmeh_fakhary@yahoo.com

محمدمهدی خطیب،دانشیارگروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند mkhatib@yahoo.com

◊◊◊◊◊◊◊

چکیده :

 منطقه مورد مطالعه درشمال بیرجند با مختصات E59^○ 9’-E59^○ 34, N32^○ 41’ –N32^○ 55’شامل تپه هایی از جنس کنگلومرا، توف، مارن و مارن توفی می باشد. وجود پرتگاه گسلی در هر دو دامنه شمالی و جنوبی ای تپه ها نشانگر وجود دو تراست با شیب مخالف شمالی وجنوبی می باشد. با توجه به اینکه گسلهای تراستی فعال گاه به صورت گسل پنهان می باشند و لغزش دراین گسلها با ایجاد تاقدیس در چند کیلومتر بالای پوسته همراه می­باشد شناسایی این گسلها از اهمیت خاصی برخوردار می باشد از اینرو تاقدیس شمال بیرجند به منظور شناسایی گسل ایجاد کننده آن مورد بررسی قرار گرفته است.

بر اساس شواهد بدست آمده چین بوجود آّمده بر اثر گسل، چینی نامتقارن، با یال شمالی کم شیب و یال جنوبی پر شیب می باشد. مقاطع توپوگرافی رسم شده در برنامهER Mapper نشانگر اختلاف ارتفاع در محل تبدیل تپه ها به دشت می باشد که به دلیل حرکت و برخاستگی فرا دیواره می باشد. یعنی شیب گسل ایجاد کننده چین به سمت شمال بوده و یال شمالی با شیب کم در سمت فرادیواره واقع شده است. این تفاوت شیب دو یال را می توان ناشی از ایجاد رمپ در عمق کم دانست. رشد این رمپ در قسمت خاوری باعث بریده شدن یال جنوبی و فرسایش یافتن آن و در نهایت رخنمون نهشته­های مارنی که قبل از برخاستگی در حوضه نهشته شده و با شروع برخاستگی در زیر کنگلومرا­ها مدفون گشته اند، شده است.این چین خوردگی در ارتباط با گسلش براساس مدل ارائه شده توسط تاوانلی و همکارانش در سال 2006 مورد بررسی قرار گرفته است.