بررسی علل فرار آب از مخزن سد خاکی بناب مرند

بررسی علل فرار آب از مخزن سد خاکی بناب مرند

◊◊◊◊◊◊◊

خدیجه کیان پور:دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر

                                                                                      kh.kiyanpoor@gmail.com

ابراهیم اصغری کلجاهی: استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز   e-asghari@tabrizu.ac.ir

کمال سیاه چشم: استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز  kl_siahcheshm@yahoo.com

◊◊◊◊◊◊◊

چکیده :

یکی از مهمترین مسایل در طراحی و احداث سدهای مخزنی، مساله نشت یا فرار آب از پی و تکیه گاهها و یا مخزن سد است. نشت آب علاوه بر هدر رفتن آب مخزن سد، ممکن است پایداری سد را نیز در اثر فرسایش درونی (رگاب) به مخاطره اندازد.

سد خاکی بناب مرند که سالها پیش ساخته شده است، به دلیل نشت و فرار آب، دچار مشکل شده است. بر اساس مطالعات زمین شناسی، سنگ بستر سد را سنگهای آذرآواری و کنگلومرای پلیوسن نیمه سیمانی شده تشکیل می­دهد. بر اساس آزمایشات نفوذپذیری و داده­های حاصل از آزمایشات لوفران و لوژان و همچنین مشخصات مغزه­های حفاری، نفوذپذیری توده­های خاکی و سنگی بررسی گردیده است. نتایج تحقیقات نشان می­دهد که آب مخزن از طریق لایه­های با نفوذپذیری زیاد خالی می­شود. با توجه به ساختار آبرفتی و عدم سیمانتاسیون کافی مصالح بستر، با افزایش تراز آب مخزن و افزایش گرادیان هیدرولیکی، سرعت نفوذ فرار آب می­شود.

در این مقاله ضمن بررسی علل فرار آب از مخزن و پی سد، روشهای مختلف آب بندی پی و مخزن از جمله امکان استفاده از پوشش آب بند (بلانکت) رسی و استفاده از ژئوممبرین مورد بررسی قرار گرفته است. نتیایج بررسیها نشان می­دهد که علیرغم مناسب بودن بلانکت رسی در مخزن، به دلیل وجود لایه­های نفوذپذیر، استفاده از ژئوممبرین بر روی بدنه سد و بستر مخزن در نزدیکی محور، اولویت بیشتری دارد.